Үл осолдохын хязгаарлуу номноос...

МИНИЙ ДУРЛАЛЫН ДАРС

Миний дурлалын дарсанд согтсон шоргоолж
Бие биеэ барьдаг
Миний дурлалын дарсыг хүртсэн эрэгчин
Хатан зөгийдөө идүүлдэг
Миний дурлалын дарсыг амссан аалз
Үзэсгэлэн гоо болдог
Миний дурлалын дарсанд согтсон эрвээхий
Өвлийг хайлуулна
Миний дурлалын дарс
Чинийхтэй адилхан байна уу?
2008.09.14

Редакторлаагүй шүлэг номноос...

БАГШДАА

Миний багш, бидний багш яруу найрагч Шаравын Бадарчдаа

Ширхэг цагаан суль

Саран дотор найгана

Шинэ өдрийн гэгээнд

Харагдахгүйдээ багш аа

Ширхэг цагаан суль

Гадуур зугаалж явна

Шихихутагийн тамгалсан

Зарлигийн алтан гэрэгэтэй

Зөөлөн цагаан бороо

Зүрхзн дунд минь шивэрнэ

Зөндөө их уйлснаа

Домог болгон хүүрнэнэ

Бүдэг бадаг гэгээ

Харанхуйн дунд зэрэглээтэй

Бөрт чоноос сүлдэлсэн

Мөнх тэнгэрийн зарлипгай

Цайдам хөндийг уруудаж

Цагаан бороо алслана

Цагийн явдалд түүртээгүй

Мөргүн багшдаа хайртай

1990 он Налайх

Элит яруу найраг гэдэг үхрийн махыг үнхэлцэгт нь багтаасантай адил

Шинэчлэл хийнэ гэдэг тэнгэр лүү харж сууж байгаад бичих биш, дотогшоогоо уусч бичиж байгаа зүйлийг л хэлнэ. Миний хувьд ч гэсэн энэ төрөл рүү бүтээлээ туурвихыг эрмэлздэг. "Редакторлаагүй шүлэг" ном маань оюун ухааны далд ертөнц, сэтгэлгээний чанд руу аялах гэсэн аяллын минь өчүүхэн хэсэг.

Яруу найрагч Б.Хүрэлтогоотой ярилцаа.

“Редакторлаагүй шүлэг”-ийг редакторлан уншваас

Гоё хоосон үгнээс уншигчид залхаж байна. Радио, телевиз, хэвлэл сонин тэр байтугай бүхэл бүтэн ном хүртэл гоё мөртөө хоосон үгээр бүтдэг болжээ. Товчдоо үг үнэгүйдэж байна. 2000 оноос уран зохиолд сэргэлтийн шинж тэмдэг мэдрэгдсэн. Гэтэл нийгмийг бүхэлд нь гоё хоосон үг, амлалт залхааж эхэлснээр уран зохиолын үнэ цэнэд ч муугаар нөлөөлөн түүнийг бүтээгчид нь нийгмийг хамарсан энэ алмайралд бас автагдав. Шүлгийн ном олон гарч байгаа ч харамсалтай нь шүлэггүй "шүлгийн ном" гарч байгаа л хамаг гай байна. Ингэхэд шүлэг гэж ер нь юу вэ, хүнд ямар хэрэгтэй вэ? Шлок гэдэг санскрит үг Дандины "Зохист аялгууны толь"-иор дамжин Монголд орж ирсэн юм. Гашуудал, гуниг гэсэн утгатай энэ үг өнөөдөр ерөөсөө толгой холбосон хоёроос дээш мөрийг илэрхийлэх утгатай болжээ. Уг нь шүлэг гэдэг уншаад дуусахад хүнд гуниг, бодол, баяр баясгалангийн аль нэгийг сэтгэлд үлдээдэг тийм л шидтэй мэдрэмж, ухаарлыг өгдөг хамгийн ерөнхий шинжтэй. Цаашлаад эргэцүүлэл, дүгнэлт бүр амьдралаа өөрчлөхөд ч хүргэх ноцтой зүйл юм. Тийм ч учраас жинхэнэ яруу найргийн мөр бадаг зууныг дамжин хүмүүсийн цээжинд хоногшсоор өнөөдрийг хүрчээ.

Монгол улсын Ерөнхийлөгч Намбарын Энхбаяр, БСШУЯамны сайд А. Цанжид Танаа

Их эзэн богд Чингис хааны алтан ураг хөх нохой овгийнхон 15 үе дамжуулан хэлмэлээр (амаар) дамжигдан цээжлэгдэж ирсэн нэгэн аугаа их бүтээлд төрийн эрхэм хүн таны анхаарал, эгээрлийг хандуулахыг хүссэнийг болгоон соёрхоно уу.

Энэ бол 1248 -1251 онд Их монгол улсын хаан ор сууж төр барьсан Огоул Хаймиш хатаны хүсэлтээр Чингис хааны отгон хуу Тулуйн хатан Соракактай бөө сэцэний 1248 онд бичсэн "Хөх Монголын нүүдлийн соёлоор бадраах хутагтай Их засгийн алтан дээд мөн гэрээс” хэмээх түүх, гун ухаан, төр оршихуйн аугаа их үндэс, өв соёлыг багтаасан гайхамшигт бутээл юм.

Монгол хүн бүхний зүрхэнд үйлдвэрлэгдэх учиртай ном

"Интерном" номын их дэлгүүртэй хамтран хөтөлдөг "Номын хит" булангийнхаа энэ удаагийн дугаараар "Монгол хүн бүхний зүрхэнд үйлдвэрлэгдэж, айл болгоны голомтод тахигдах учиртай" нэгэн номын хотөчтэй уншигч таныг уулзуулж байна. Өөрийгөө малчин боловсролтой хэмээн тодотгосон Банзайн Хүрэлтогоо "Редакторлаагүй шүлэг" хэмээх яруу найргийн түүврээ 2006 онд гаргаж байжээ. Тухайн үед яруу найргийн ном нь гуравхан ширхэг борлогдсон аж. Энэ талаараа "Тэр үед би Монголд гуравхан яруу найрагч байдаг юм байна гэж бодсон. Учир нь утга зохиол судлаач профессор Ч.Билигсайхан миний номыг Монголын яруу найрагт тэсрэлт хийсэн шүлгүүдтэй ном хэмээн шүүмжилж байсан" хэмээн дурссан юм. Ингээд "Чингис хааны алтан аялгуун нууц" номын талаар ярилцсанаа уншигч танд хүргэе.

Сайнууд нь чимээгүй юмаа хийгээд, самуурагчид наагуур нь хашгираад, гуяа алгадаад гүйгээд байна.

- Таны нөгөө “Чингис хааны Алтан аялгуу” чинь хаагуур шувуу шиг нисээд, базсан цаас мэт хийсч унаад яваад байна вэ?
- “Алтан аялгуу” маань монгол түмний оюун ухаан хийгээд цусанд нь оршиж буй агуу их бүтээл юм. Учир нь манай ургийн Нүрзэд гэдэг хүн 15 дахь үе дээрээ уламжилж өдгөө цаг дор авчраад бид бүхнээ тараан түгээх гэж байгаад амжиж төвдөлгүй бурхны орноо морилсон юм. Тиймээс өчүүхэн бичээч би тэр хүний гэрээслэлийг биелүүлж "Чингис хааны Алтан аялгууны нууц" гэдэг номыг гаргаад тавьсан. Эл бүтээлийг маань тал талаас нь олон олон хүмүүс угж адил навшин хөхөж, тэнхэрч тэнцэж яваад нь би ихэд баярлаж байгаа.